Marrëveshja për energjinë

Marrëveshja brenda kornizës së dialogut teknik
Data e nënshkrimit: 8 shtator 2013

Statusi i marrëveshjes:
Filloi zbatimi i pikave të rëna dakord të këtyre dokumenteve

Palët/delegacionet

Ivica Daçiq
Kryeministër i Serbisë

Ketrin Eshton
Përfaqësuese e Lartë për Politikën e Jashtme dhe të Sigurisë së BE-së

Hashim Thaçi
Kryeministër i Kosovës*

Zyrtarët

Tomisllav Nikoliq
President i Serbisë

Ivica Daçiq
Kryeministër i Serbisë

Atifete Jahjaga
Presidente e Kosovës*

Hashim Thaçi
Kryeministër i Kosovës*

Historiku:

Serbia mbajti kontrollin e infrastrukturës energjetike të Kosovës edhe pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. KOSTT (Operatori i Sistemit, Transmisionit dhe Tregut të Energjisë Elektrike) ishte pjesë e bllokut të kontrollit të SMM (Serbi, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut), koordinuar nga Operatori i Rrjetit Elektrik Serb (EMS).

KOSTT nuk ishte njohur nga ENTSO-E (Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmetimit të Energjisë Elektrike) kështu që nuk mund të funksiononte në mënyrë të pavarur ose të mblidhte të hyra nga tarifat e transmetimit të energjisë elektrike përmes Kosovës, në përputhje me ligjet ndërkombëtare dhe Evropiane për energjinë dhe bashkëpunimin e shteteve në fushën e transmetimit të energjisë.

Në katër komuna në veri të Kosovës (Mitrovica e Veriut, Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq), energjia elektrike furnizohet nga EPS Elektrokosmet, një kompani shtetërore serbe. Edhe pse kjo kompani ka regjistruar konsumin e energjisë elektrike në familje që nga viti 1999, konsumi nuk u ngarkohet konsumatorëve.

Kosova ka theksuar se humbet 11 milion euro në vit si rezultat.

Me Marrëveshjen për energjinë, EMS mori përsipër të mbështesë KOSTT për t’u bërë një zonë e veçantë e kontrollit dhe një anëtar i ENTSO-E, dhe ky detyrim u konfirmua në Konkluzionet mbi zbatimin e Marrëveshjes për energjinë të nënshkruar nga përfaqësuesit e Serbisë dhe Kosovës në gusht 2015.

Nga ana tjetër, Kosova është zotuar të lehtësojë krijimin e dy kompanive energjetike serbe në Kosovë – “EPS Trgovina”, e cila do të tregtonte me energji elektrike dhe “Elektrosever”, e cila do të furnizonte dhe shpërndante shërbime (siç janë lëshimi dhe mbledhja e faturave), mirëmbajtja dhe lidhja fizike e konsumatorëve të rinj).

Më 10 dhjetor 2015, KOSTT dhe 29 anëtarë të ENTSO-E nënshkruan një marrëveshje interkoneksioni e cila parashikon që KOSTT të bëhet një zonë e pavarur rregullatore, e ndarë nga EMS. Kosovës më parë iu kërkua të lëshojë licencë për Elektrosever për të vepruar në komunat veriore.

Regjistrimi i ndërmarrjes është bërë një pengesë në drejtim të zbatimit të kësaj marrëveshjeje. Kompania aplikoi për regjistrim katër herë në Agjencinë e Regjistrimit të Biznesit të Kosovës (ARBK), por aplikimi u refuzua sepse statuti i kompanisë nuk sqaronte që kompania do të funksiononte në Kosovë.

Për Kosovën, kjo marrëveshje nuk u zbatua për shkak të refuzimit të Serbisë për të regjistruar kompaninë në përputhje me rregulloret e Kosovës. Serbia e kushtëzoi anëtarësimin e KOSTT në ENTSO-E me krijimin dhe funksionimin e ndërmarrjes ElektroSever.

KOSTT u tërhoq nga zona rregulluese SMM e Serbisë, Kosovës, Malit të Zi dhe Maqedonisë së Veriut, e menaxhuar nga “Elektromreza Srbije” (Elektrorrjeti i Serbisë) (EMS) dhe nënshkroi një marrëveshje me Operatorin e Sistemit të Transmetimit (OST) të Shqipërisë për të formuar një bllok të ri rregullator Kosovë-Shqipëri. Marrëveshja për formimin e këtij blloku u nënshkrua më 2 dhjetor 2019.

Në prill të vitit 2020, Grupi Rajonal për Evropën Kontinentale (një nga pesë zonat e sinkronizuara ENTSO-E) votoi në favor të një marrëveshje të re të pranimit midis KOSTT dhe ENTSO-E.

Dy muaj më vonë, më 30 qershor 2020, KOSTT nënshkroi një marrëveshje me ENTSO-E, e cila i dha Kosovës pavarësi dhe sovranitet të energjisë elektrike në rrjetin e saj elektrik.

Në takimin e mbajtur më 1 dhjetor 2020, RGCE (Grupi Rajonal për Evropën Kontinentale) ra dakord që fillimi i punës së KOSTT si një zonë rregullatore brenda bllokut rregullator Shqipëri-Kosovë, pra fillimi i zbatimit të marrëveshjes së lidhjes midis KOSTT dhe ENTSO do të fillojë në 14 dhjetor 2020.

Pikat thelbësore të marrëveshjes

Nuk është zbatuar

EMS do të mbështesë KOSTT të bëhet anëtar i Rrjetit Evropian të Operatorëve të Sistemit të Transmetimit për Energjinë Elektrike (ENTSO-E).

Filloi zbatimi i pikave të rëna dakord të këtyre dokumenteve

Themelimi i dy ndërmarrjeve serbe të energjisë në Kosovë – “EPS Trgovina”, e cila do të merrej me tregtinë e energjisë elektrike dhe “Elektrosever”, e cila do të merrej me shërbimet e furnizimit dhe shpërndarjes.